فلزات قیمتی و صنعت جواهر سازی:

انسان مخلوقی عجیب که همواره در تلاش برای استفاده حداکثری از منابع پیرامون خود بوده و هست.که یکی از نتایج مثبت و کارامد این تلاش بیوقفه کشف فلزات و استفاده از آن در صنعت جواهر سازی است که یکی از اولین صنایع به وجود امده بعد از کشف اولین فلز (مس یا Copper) توسط انسان میباشد .

آن طور که شواهد نشان میدهند، اولین استفاده از فلزات برای صنعت جواهرسازی آن طور که شواهد نشان میدهند متعلق به حدود 8700 سال قبل تر از میلاد مسیح میباشد .

دانشمندان در طی مطالعات قادر به کشف گردن آویزی در حومه عراق کنونی شدند که قدمتی نزدیک به 10 هزار سال دارد و میتوان گفت که اولین استفاده بشر از فلزات برای ساخت جواهرات زینتی است.

فلزات قیمتی :

فلزات قیمتی یا گرانبها به فلزاتی گفته میشود که علاوه بر ارزش اقتطادی ارزش صنعتی و خواص فیزیکی منحصر به فردی را دارا باشند، این فلزات به دلیل کمیابی در طبیعت و محیط پیرامون زیستی ما، از ارزش بسیار بالایی برخوردارند و از نظر ساختاری و خواص فیزیکی بسیار تفاوت های شایانی با فلز های معمولی دارند، به عنوان مثال:

• در مواجهه با اکسیژن و رتوبت هوا واکنش نمیدهند (اکسید نمیشوند )
• رنگ متمایزی نسبت به سایر فلزات دارند.
• در بعضی مواقع (مانند طلا ) نرم و بسیار شکل پذیر و چکش خوار هستند.

از این رو این فلزات را فلز های قیمتی یا گرانبها مینامند و اکثریت مردم به عنوان نوعی سرمایهگذاری به خرید این گونه فلزات نگاه میکنند.

عیار های موجود در بازار ایران عبارت است از:

• طلای 24عیار یعنی با 100% خلوص
• طلای 22 عیار یعنی با 91% خلوص
• طلای 21 عیار یعنی با 87% خلوص
• طلای 18 عیار یعنی با 75% خلوص
• طلای 14 عیار یعنی با 58% خلوص

انواع فلزات قیمتی (گرانبها ):

انواع فلزات قیمتی در حوزه جواهرات و طلا سازی عبارت است از:

1.طلا (طلای زرد) :

طلا(GOLD)  یکی از فلزات گرانبها و قیمتی ایست انسان های عصر حجر به عنوان زیورالات از آن استفاده میکردند.

طلا فلزیست که در بازار های جهانی در عیار های مختلف (قیراط) و رنگ های مختلف در حال معامله و فروش است.

عیار:

عیار طلا یا  (GOLD PURITY) واحدیست که برای نمایش میزان خلوص یه قطعه به کار میرود (درصد طلای خالص به کار رفته نسبت به کل الیاژ فلز)

متاسفانه زمان مشخصی از تاریخ دقیق پیدایش و کشف طلا و یا حتی نخستین حفاری انسان های عصر حجر با هدف استخراج طلا در دسترس نیست

اما با علم این که قدیمی ترین معدن طلا مربوظ به سال های 4200 تا 4700 قبل از میلاد میباشد میتوان اشاره کرد که طلا یکی از نخستین فلزات گرانبها بوده که انسان موفق به کشف آن شده است …!

2.طلای سفید(رزگلد):

طلای سفید (White GOLD) همان طلای زرد است که یک لایه فلز سفید همچون نیکل,پالادیوم یا پلاتین روی ان کشیده میشود.

طلای سفید همچنان یک روکش رودیوم نیز دارد تا هم برای حفظ سفیدی ,براقیت و درخشندگی کمک کند.

از آنجایی که برخی افراد به نیکل حساسیت دارد گاهی اوقات به جای نیکل از پالادیوم استفاده میشود.

با این که پالادیوم از نیکل گرانتر است اما مزایای منحصر به فردی نیز دارد که به انها اشاره میکنیم.

• به هنگام استفاده از روکش پالادیوم دیگر نیاز به استفاده از روکش رودیوم نیس زیرا نوعی رد خاکستری رنگ از خود به هنگام ساییدی به جای میگذارد.
• وقتی که روکش پالادیوم جایگزین نیکل میشود احتمال وانگش های الرژیک و پوستی را به صفر نزدیک تر میکند.

3.نقره :

جایگاه دوم در رتبه بندی محبوبیت در بین فلزات گرانبها به فلز نقره (Argentum) میرسد. نقره همچون طلا فلزی براق, نرم و به شدت براق و درخشنده است و عموما در طبیعت با درصد خلوص بسیار بالا و گاهی به صورت الیاژ مخلوط با طلا و دیگر فلزات در قالب سنگ های معدنی مشاهده می شود.

نقره نیز مانند طلا عیار بندی مخصوص خود را دارد که مرسوم ترین عیار نقره 925 است که 92.5% از ان را نقره و 7.5 % مابقی ان را فلز مس تشکیل میدهد ( خود فلز مس نیز یکی از فلز های  قیمتی به شمار میرود) فلز نقره با این که دومین رتبه از فلز قیمتی در صنایع جواهر سازی را دارد اما به دلیل خصوصیات بارز این فلز نسبت به طلا در بسیاری از صنایع جایگته ویژه خود را داراست.

خصوصیات نقره :

• چگالی و وزن کمتر نسبت به طلا
• تراکم و سختی بیشتر نسبت به طلا
• محبوبیت بیشتردر بین اقشار جوان و گاهی اوقات مردان
• و قیمت کمتر به نسبت طلا

4.مس :

در انتهای لیست فلزات قیمتی در حوزه جواهرات , مس(Copper)  قرار دارد

با این که فلز مس ممکن است روی پوست برخی افراد رد سیاه رنگی به جای بگذارد اما در عوض کاربرد های بیشماری در حوزه طلا سازی و جواهرات را دارد .

برخی از مزایا و کاربرد های مس:

• کمک به تغییر رنگ طلا در صورت نیاز
• کمک به کم کردن عیار(قیراط) و خلوص طلا در صورت نیاز
• و …….

سخن پایانی!

در دنیای فلزات گرانبها و قیمتی چندین فلز دیگر قابل مشاده هستند اما تنها به این دلیل که این مفاله صرفا راجب فلزات قیمتی و کاربردی در حوزه صنایع جواهرات و طلا سازی است ذکر نشد.